@misc{Serebrennik_Daria_Recepcja_2024,
 author={Serebrennik, Daria},
 abstract={Temat recepcji polskiej literatury dziecięcej w ZSRR oraz identyfikacja czynników, które wpłynęły na jej odbiór w tym kraju nie był dotychczas szczegółowo badany. Wcześniejsze prace dotyczyły tej tematyki wyłącznie wyrywkowo, gdyż skupiały się jedynie na wybranych autorach lub pojedynczych dziełach, nigdy nie podjęto natomiast kompleksowej analizy w zakresie wskazanym w temacie rozprawy. Celem tej pracy było przeprowadzenie wszechstronnego badania procesu recepcji polskiej literatury dziecięcej w ZSRR oraz analiza czynników, które miały na nią wpływ. Chodziło o zrozumienie, w jaki sposób polska literatura dziecięca była postrzegana w społeczeństwie radzieckim i jakie czynniki ułatwiały lub utrudniały jej odbiór. Jednym z ważnych zadań podjętych dla realizacji celu niniejszej rozprawy było zbadanie danych ilościowych dotyczących obecności i różnorodności polskiej literatury dziecięcej funkcjonującej w społeczeństwie radzieckim. Prezentowana rozprawa składa się ze wstępu, czterech rozdziałów zasadniczych, zakończenia, bibliografii i podsumowania. We Wstępie wyjaśniona została terminologia związana z literaturą dziecięcą, opisano aktualny stan badań w tej dziedzinie oraz przedstawiono cel i hipotezę badawczą. Zaprezentowano również metodologię użytą dla osiągnięcia wyznaczonych celów i weryfikacji postawionych hipotez. Rozdział pierwszy Historia rozwoju i recepcji literatury dziecięcej w Rosji przed 1917 rokiem poświęcony jest rozwojowi rosyjskiej literatury dziecięcej przed rewolucją 1917 roku. Ta część odwołuje się do źródeł historycznych i analizy tekstów źródłowych. Pozwoliło to zbadać ważne trendy, tendencje i zmiany, które miały miejsce w rosyjskiej literaturze dziecięcej przed 1917 rokiem i zapewniło głębsze zrozumienie kontekstu, w jakim funkcjonowała literatura dziecięca w kolejnym okresie. Rozdział drugi zatytułowany Wpływ czynników kulturowo-historycznych na literaturę dziecięcą przedstawia oddziaływanie czynników kulturowych na literaturę dziecięcą. Podczas analizy chodziło o uwzględnienie roli ideologii politycznej w tworzeniu radzieckich książek dla dzieci, a także związku między edukacją dzieci w czasach radzieckich a kształtowaniem się nowego człowieka radzieckiego. Opisane zostały również warunki wydawnicze w powojennej Polsce i ich wpływ na funkcjonowanie książek dla dzieci w okresie PRL. Rozdział trzeci Tłumaczenia polskiej literatury dziecięcej w ZSRR dotyczy przekładów tej literatury dziecięcej na język rosyjski. Przedstawiono autorskie mapy tłumaczeń, które ukazują popularność poszczególnych polskich autorów w ZSRR, częstotliwość występowania różnych gatunków literackich, aktywności wydawnictw, autorów i tłumaczy. Szczególnie lubiani w ZSRR byli H. Sienkiewicz, J. Tuwim, W. Wasilewska, S. Lem, J. Brzechwa, M. Konopnicka, J. Korczak, A. Szklarski. Wśród najpopularniejszych gatunków wyróżniały się powieści i opowiadania. Literaturę polską najchętniej tłumaczyli B. Zachoder, S. Swiacki, S. Marszak, S. Mikchałkow. Ciekawe jest to, że utwór o tematyce chrześcijańskiej, jakim była powieść Quo vadis H. Sienkiewicza ukazał się w komunistycznym państwie w rekordowym nakładzie 2 500 000 egzemplarzy. W rozdziale czwartym Literatura dziecięca polskich autorów poza książkami skrótowo opisano odbicie literatury dziecięcej w filmach animowanych, fabularnych, teatrze i innych pozaksiążkowych formach przekazu artystycznego czasów ZSRR.},
 abstract={W Zakończeniu podsumowano wyniki badań i opisano wyciągnięte z nich wnioski, zwrócono także uwagę, na znaczenie tej pracy dla dalszych badań nad literaturą dziecięcą oraz zasugerowano możliwe kierunki przyszłych badań powiązanych z podjętym w rozprawie tematem. Bibliografia objęła wszystkie źródła wykorzystane w trakcie badań, w tym artykuły naukowe, książki oraz zasoby internetowe. Przedstawiono również pełny katalog utworów dla dzieci polskich autorów, które przetłumaczono na język rosyjski oraz opublikowano w ZSRR. Badanie obecności polskiej literatury dziecięcej w ZSRR okazało się zadaniem tyleż interesującym, co trudnym. Znaczne rozproszenie opracowywanego materiału, trudności związane z dotarciem do rosyjskich bibliotek, a szczególnie archiwów, wynikające z ograniczeń związanych najpierw z epidemią COVID, a potem z wojną na Ukrainie, komplikowały w istotny sposób pracę nad rozprawą. Mimo tych niesprzyjających warunków jej autorce udało się dotrzeć do ogromnej ilości materiałów, opracowań i źródeł. Jednocześnie części zaplanowanych pierwotnie prac nie udało się wykonać. Chodzi zwłaszcza o zgłębienie archiwalnych materiałów cenzorskich, niedrukowanych recenzji poszczególnych utworów, sekretnych opinii krytyków o autorach, które mogły przyczyniać się do nieobecności niektórych z tych ostatnich na radzieckim rynku wydawniczym. Nie ulega wątpliwości, że ten nieuwzględniony materiał w przyszłości może posłużyć jako podstawa do kolejnego studium recepcji. Istotne jest jednak to, że mimo ograniczeń przeprowadzone analizy okazały się bardzo owocne, a niniejsze opracowanie stanowi istotny wkład do literatury naukowej, oferując nowe podejścia badawcze oraz wnioski dotyczące recepcji polskiej literatury dziecięcej w Kraju Rad.},
 type={rozprawa doktorska},
 publisher={Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie},
 title={Recepcja polskiej literatury dziecięcej w ZSRR 1917-1991},
 address={Częstochowa},
 year={2024},
 language={rus},
}