A2 - Mandowski, Arkadiusz. Promotor A1 - Biernacka, Magdalena CY - Częstochowa KW - chlorek sodu KW - luminescencja KW - dozymetria promieniowania jonizującego T1 - Właściwości i model teoretyczny optycznie stymulowanej luminescencji chlorku sodu dla dozymetrii promieniowania jonizującego N2 - Chlorek sodu wykazuje właściwość emisji światła luminescencji na skutek wcześniejszej ekspozycji na promieniowanie jonizujące. Sposób wywołania tej emisji możne być różny np. poprzez ogrzewanie materiału (zjawisko termoluminescencji – TL), czy też jego oświetlanie (zjawisko optycznie stymulowanej luminescencji – OSL). Z powodu występowania zależności między pochłoniętą dawką promieniowania przez kryształ NaCl, a ilością emitowanego przez niego światła luminescencji, materiał ten jest brany pod uwagę w kontekście zastosowań dozymetrycznych oraz do celów datowania optycznego. Silny sygnał luminescencji indukowanej radiacyjnie czyni chlorek sodu interesującym obiektem w obszarze badań podstawowych. Z drugiej jednak strony, jest to materiał higroskopijny, który ponadto wykazuje pewną niestabilność w utrzymywaniu informacji o pochłoniętej dawce promieniowania, co komplikuje jego wykorzystanie w praktyce. Stanowi to jednak dodatkowy argument do podjęcia próby wyjaśnienia procesów fizycznych dotyczących zjawisk luminescencyjnych zachodzących w tym krysztale. Praca dotyczy głównie badań długożyciowej luminescencji chlorku sodu indukowanej promieniowaniem beta przy wykorzystaniu metod optycznie stymulowanej luminescencji oraz termoluminescencji. Po raz pierwszy zostało zaobserwowane zjawisko samo-odnawiania się sygnału OSL w chlorku sodu, tak zwany efekt regeneracji. Regeneracja sygnału OSL pojawia się pomiędzy kolejnymi stymulacjami optycznymi, wykonywanymi jedna po drugiej, w określonym odstępie czasu, przy czym ekspozycja materiału na promieniowanie odbywa się tylko raz, przed pierwszą stymulacją optyczną. Do badań zjawiska regeneracji i innych zjawisk zachodzących w długiej skali czasowej zaproponowano nową metodę pomiarową OSL zmiennego opóźnienia (VD-OSL). Zaproponowano też nową metodę badania luminescencji długożyciowej poprzez stosowanie optycznej stymulacji impulsowej tzw. metoda próbkowania (OSL-Probe) wraz z przykładowymi wynikami eksperymentalnymi. Podjęto też próbę teoretycznego wyjaśnienie zjawiska optycznie stymulowanej luminescencji zachodzącej w chlorku sodu z uwzględnieniem występowania w tym materiale efektów regeneracji oraz utraty sygnału OSL. W tym celu zaproponowano model fenomenologiczny, który zakłada istnienie w materiale przejść zarówno zlokalizowanych, jak również zdelokalizowanych poprzez pasma transportowe. PY - 2017 PB - Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie PB - Wydział Matematyczno-Przyrodniczy