No JavaScript support!

To take full advantage of this digital library, please verify if your browser supports JavaScript.

polski

English

dLibra Digital Library

readers on-line: 47

Edition

Export metadata

Favourite positions

Add to Favourites

Add to Favourites

Please login or register to use additional features!

Save this address

Add to bookmarks

Edition description

Państwo i ich służba – w świetle listów i wspomnień rodziny Kossaków

Show publication content!

Show publication content!

Państwo i ich służba – w świetle listów i wspomnień rodziny Kossaków

Alternative title:

Masters and Their Servants – in the Light of the Letters and Memoirs of the Kossak Family

Hurnik, Elżbieta

list ; ziemiaństwo ; obyczaje ; służący ; Kraków

letter ; landowners ; traditions ; domestic servant ; Cracow

Irydion. Literatura - Teatr - Kultura ; T. 2 ; s. 51-66

W artykule zrekonstruowano stosunki pomiędzy pracodawcami i służbą, jakie panowały w rodzinie Kossaków, osiadłej w Krakowie w drugiej połowie XIX wieku. Teksty źródłowe stanowi opublikowany przez Kazimierza Olszańskiego w roku 1985 obszerny zbiór listów Wojciecha Kossaka do żony i przyjaciół z lat 1883–1942; wykorzystano ponadto wspomnienia członków rodziny oraz ich przyjaciół i utwory literackie córek Kossaka. Kossakowie (w trzech pokoleniach) byli malarzami tworzącymi sceny batalistyczne i rodzajowe. Wywodzili się ze szlachty, ale tradycje ziemiańskie zespoliły się w tej rodzinie z artystycznym stylem życia. Cieszący się powodzeniem Wojciech, przedstawiciel drugiego pokolenia, podróżował niemal przez całe życie, poszukując nowych zleceniodawców. Utrzymanie krakowskiego domu, dworku zwanego Kossakówką, prowadzenie gospodarstwa, wychowywanie dzieci wymagało pomocy służby składającej się z kilku osób – kucharki, pokojówki, ogrodnika, a także nauczycieli domowych. Córki Wojciecha Kossaka: późniejsza poetka Maria Pawlikowska-Jasnorzewska oraz pisarka, autorka satyryczna Magdalena Samozwaniec, otrzymały edukację domową, syn Jerzy, przyszły malarz, kontynuator rodzinnych tradycji, uczęszczał do szkoły. Listy Wojciecha oraz wspomnienia członków rodziny i przyjaciół domu odzwierciedlają stosunek domowników do służących, guwernantek, szoferów malarza, ich wzajemne relacje. Niektórzy służący pracowali w domu Kossaków przez długie lata, ich postacie utrwalone zostały w literaturze – w wojennej prozie poetyckiej Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, we wspomnieniowych powieściach Magdaleny Samozwaniec. Wykorzystane w artykule źródła odzwierciedlają styl życia klasy, która przynależała jeszcze do ziemiaństwa, kontynuowała wiele dawnych obyczajów, chociaż łączyła je z nowoczesnymi formami życia. Relacje ze służbą wizję tę utrwalają.

The paper aims at the reconstruction of the relationships between the employers and employees that prevailed in the Kossak family domiciled in Cracow in the second half of the 19th century. The voluminous collection of Wojciech Kossak’s letters to his wife and friends, dated between 1883–1942, constitutes the sources published by Kazimierz Olszański in 1985, along with the memoirs of some family members and literary works by Kossak’s daughters. The Kossaks (in three generations) were the painters creating the battle and genre scenes. The family originated from the gentry, where the landowners’ traditions were combined with the artistic lifestyle. Wojciech, a successful representative of the second generation, travelled extensively throughout most of his life searching for new customers. The maintenance of “Kossakówka”, the Cracow manor house, its housekeeping, bringing up children, required the assistance of a few employees, a cook, maid, gardener, and governors. Wojciech Kossak’s daughters, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, a poet and Magdalena Samozwaniec, a satirical author and writer, received home education; his son, Jerzy, a future painter and continuator of family traditions, attended the school. Wojciech’s letters and the recollections of the family members and the house friends reflect the relationships between the house dwellers and the domestic servants, house tutors, chauffeurs of the painter. Some domestic servants had worked in the Kossaks’ house for years, their characters had been preserved in literature – the poetic war prose by Maria Pawlikowska--Jasnorzewska, the memoir novels by Magdalena Samozwaniec. The sources explored in this paper reflect the lifestyle of the class that still belonged to the class of the landowners, that observed many of the old traditions; however, they already managed to combine them with the modern life trends. The relationships with the domestic staff solidify this vision.

Place of publishing:

Częstochowa

Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie

2016

artykuł

application/pdf

ISSN 2391-8608 ; oai:dlibra.bg.ajd.czest.pl:3899

10.16926/i.2016.02.04 ; click here to follow the link

pol

Filologia Polska: Historia i Teoria Literatury

click here to follow the link

CC BY 3.0 PL

Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie

Location of original object:

Biblioteka Główna Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie